Invoking Bhai Mardana-Guru Nanak’s musical compatriot when Nanak sang Divine Whispers

Bhai Mardana, a Muslim by cast accompanied Guru Nanak Dev –the founder of Sikh Faith in Guru’s voyages across and beyond India on it’s four sides. Guru Nanak is believed to have given to his followers Divine Sabads (Whispers) which the devout recite right in the morning and day in day out .Baba Nanak’s Sabad is refuge and strength for not only Sikhs but also believers of other faiths who believe in humanism and common brotherhood.

Bhai Mardana had very good knowledge of music and played rābab ( a musical instrument )  when Guru Nanak sung Gurbani-the divine whispers. Guru Nanak in his times also spoke against the tyrant in his Sabads. Mardana fell ill at Baghdad, where Nanak buried him near today’s Baghdad Railway Station. A plaque at the grave states that he was buried by Baba Nanak .

Gurhajan Gill- A Punjabi poet from India beautifully invokes Bhai Mardana’s legacy to sing his own whispers through a renowned singer Paali Detwalia wherein he laments the deterioration in values which has encouraged dirty politics to rule the human psyche as per their own whims. Here is his poetry in verse :

ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਪਾਲੀ ਦੇਤਵਾਲੀਆ ਨੇ ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਦਾ ਗੀਤ ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ ਤਰੁਣ ਪਰਿੰਸ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਹੈ।

ਗੀਤ

ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ।

ਬੋਲ ਪਏ ਰਬਾਬ ਹੁਣ  ਚੁੱਪਾਂ ਨਹੀਉਂ ਚੰਗੀਆਂ।

 

ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਤਾ ਗੰਜ ਬਖ਼ਸ਼ , ਫ਼ਰੀਦ ਹੈ।

ਸੂਫ਼ੀ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਇਹਦਾ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਵੀ ਮੁਰੀਦ ਹੈ।

ਕੋਝੀਆਂ ਸਿਆਸਤਾਂ ਨੇ ਜਾਨਾਂ ਸੂਲੀ ਟੰਗੀਆਂ।

ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ।

 

ਆਪਣੇ ਹੀ ਰੰਗ ਦੇ ਬਣਾਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੱਬ ਨੇ।

ਚੁੰਨੀਆਂ ਤੇ ਪੱਗਾਂ ਛੱਡ, ਸੋਚੀਂ ਵਿੱਚ ਡੱਬ ਨੇ।

ਕਿਹੜਿਆਂ ਕੁਚੱਜਿਆਂ ਲਲਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰੰਗੀਆਂ।

ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ।

 

ਬੋਲ ਪਏ ਰਬਾਬ ਸੁਰਤਾਲ ਰਹਿਣ  ਲੱਗਦੇ।

ਮਨਾਂ ‘ਚ  ਹਮੇਸ਼ ਹੀ ਚਿਰਾਗ ਰਹਿਣ ਜਗਦੇ।

ਵੱਖ ਵੱਖ ਵਹਿਣ ਦੋਵੇਂ, ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਉਂ ਚੰਗੀਆਂ।

ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆਂ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ।

 

ਬਿਨਾ ਵਿਸਮਾਦ ਮਨ ਬੜਾ ਹੀ ਉਦਾਸ ਹੈ।

ਟੁੱਟੀ ਤਾਰ ਜੋੜ ਬਾਬਾ, ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਇਹ ਆਸ ਹੈ।

ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਭਾਵੇਂ  ਸਾਡੇ ਘਰੀਂ ਤੰਗੀਆਂ।

ਛੇੜ ਮਰਦਾਨਿਆ ਤੂੰ ਸੁਰਾਂ ਰੱਬ ਰੰਗੀਆਂ

ਬੋਲ ਪਏ ਰਬਾਬ ਹੁਣ ਚੁੱਪਾਂ ਨਹੀਂਉਂ ਚੰਗੀਆਂ।